Rena Papaspyrou: “Surfaces, a user’s manual”

Έργο: Baalbeks Ι (Εικόνες στην ύλη), 1986-1988, λεπτομέρεια, αποτοιχισμένη επιφάνεια, προσθήκη με φριγκοπόρ, πανί, χρώμα, 250 × 228 εκ., 239 × 236 εκ., Συλλογή Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου. Φωτογράφιση: Γαβριήλ Παπαδιώτης

Διάρκεια έκθεσης:
12 Δεκεμβρίου 2023 – 1 Σεπτεμβρίου 2024

Η Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου εγκαινιάζει στις 12 Δεκεμβρίου την έκθεση της Ρένας Παπασπύρου,«Επιφάνειες, οδηγίες χρήσης* Η διαλεκτική ανάμεσα στην καθημερινότητα και την ύλη». 

Λόγω της μεγάλης επιτυχίας και ανταπόκρισης του κοινού παρατείνεται η έκθεση της Ρένας Παπασπύρου, ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ, ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ* Η διαλεκτική ανάμεσα στην καθημερινότητα και την ύλη έως την Κυριακή, 1η Σεπτεμβρίου. Η Ρένα Παπασπύρου αντιλαμβάνεται στο έργο της την πόλη, ως ύλη και χώρο που γίνεται ζωγραφική εικόνα. Η έκθεσή της ξετυλίγεται σε 2 σημεία του κεντρικού κτηρίου της ΕΠΜΑΣ, ξεκινώντας από την είσοδο με το έργο Baalbeks Ι που ανήκει στη συλλογή του μουσείου και στη συνέχεια καταλαμβάνοντας τον όροφο -1. Παρουσιάζει έργα της Ρένας Παπασπύρου που αντιπροσωπεύουν όλα τα στάδια της δουλειάς της από το 1976 μέχρι σήμερα και περιλαμβάνει δύο νέα έργα που δημιούργησε ειδικά για την έκθεση. Το έργο της Παπασπύρου στο σύνολό του θέτει θεμελιώδη ερωτήματα γύρω από την πολλαπλότητα της εικόνας, τη σχέση της ύλης (αντικειμενικός κόσμος) με το βλέμμα (υποκειμενικότητα), την αισθητική εμπειρία της καθημερινής ζωής και τη δυνατότητα του ανθρώπινου νου να δημιουργεί εικόνες και να κάνει ελεύθερους συνειρμούς. Η έκθεση εστιάζει επίσης στο γεγονός ότι η Ρένα Παπασπύρου – γυναίκα, μάνα, καλλιτέχνης και πρώτη γυναίκα καθηγήτρια σε εργαστήριο της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς της μετατρέποντάς την σε καλλιτεχνικό πεδίο έρευνας και δημιουργίας. Και έτσι, την υπερβαίνει.

Ρένα Παπασπύρου: Η διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην καθημερινότητα και την ύλη

Η Ρένα Παπασπύρου προβάλλει το 1972 μεγάλες σκιές στον οικείο χώρο του δωματίου της και βρίσκεται αντιμέτωπη με τον ιδιαίτερο μορφολογικό χαρακτήρα του τοίχου, της επιφάνειας της ύλης. Μη θέλοντας να επέμβει στην «αυτοτέλεια της ύλης», επιλέγει να καταγράψει τα «επεισόδια στην ύλη», τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε επιφάνειας, ζωγραφίζοντας με το ελάχιστο χρωστικό μέσο, το μολύβι.  Στην πορεία, αρχίζει να χρησιμοποιεί για το έργο της τα καθημερινά υλικά που έχει στη διάθεσή της στο σπίτι (το χαρτί και το δάπεδο), καθώς και αυτά που συναντά μέσα στην πόλη (ξύλο, λαμαρίνες, αποσπάσματα από τοίχους εγκαταλελειμμένων σπιτιών, άσφαλτο και αργότερα μωσαϊκά και πλαστικοποιημένες επιφάνειες).  Αργότερα, με τη σειρά έργων της που ονομάζει «εικόνες στην ύλη» καταγράφει τις εικόνες που ανακαλύπτει συνειρμικά στις επιφάνειες. Όπως χαρακτηριστικά το περιγράφει: «η εικόνα στην ύλη δημιουργείται αποκλειστικά από τα ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία της κάθε επιφάνειας. Η φαντασία του θεατή – του όποιου θεατή – την ανιχνεύει και την απομονώνει μέσα από ένα πλήθος τυχαίες μορφές που συνυπάρχουν πάνω στην ίδια επιφάνεια». Η Παπασπύρου, επισημαίνοντας τη ζωγραφική διάσταση της ύλης, προσφέρει γενναιόδωρα στον θεατή τη δυνατότητα να αποκτήσει ενεργό ρόλο μέσω του βλέμματός του: να ψάξει και να βρει εικόνες.

Η έκθεση «Επιφάνειες, οδηγίες χρήσης*  –  Η διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην καθημερινότητα και την ύλη»έχει ως σημείο εκκίνησης το έργο Balbeeksπου ανήκει στην συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου και δείχνει μία γυναικεία μορφή να αναδύεται στον χώρο. Παρουσιάζει έργα της Ρένας Παπασπύρου που αντιπροσωπεύουν όλα τα στάδια της δουλειάς της από το 1976 μέχρι σήμερα και περιλαμβάνει δύο νέα έργα που δημιούργησε ειδικά για την έκθεση. Το έργο της Παπασπύρου στο σύνολό τουθέτει θεμελιώδη ερωτήματα γύρω από την πολλαπλότητα της εικόνας, τη σχέση της ύλης (αντικειμενικός κόσμος) με το βλέμμα (υποκειμενικότητα), την αισθητική εμπειρία της καθημερινής ζωής και τη δυνατότητα του ανθρώπινου νου να δημιουργεί εικόνες και να κάνει ελεύθερουςσυνειρμούς. Η έκθεση εστιάζει επίσης στο γεγονός ότι η Ρένα Παπασπύρου –γυναίκα, μάνα, καλλιτέχνης και πρώτη γυναίκα καθηγήτρια σε εργαστήριο της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών –  ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς της μετατρέποντάς την σε καλλιτεχνικό πεδίο έρευνας και δημιουργίας. Και έτσι, την υπερβαίνει.

Η Ρένα Παπασπύρου, με το έργο της, καταλαμβάνει απρόσμενα σημεία της ΕΠΜΑΣ δίνοντάς τους νέα μορφή και νέα λειτουργία. Η έκθεση προκαλεί με τον τρόπο αυτό μία σειρά συναντήσεων: ανάμεσα στον θεατή και την εικόνα, στην ιστορία των καθημερινών υλικών και το παρόν τους ως έργα τέχνης, στο ίδιο το μουσείο και τον αστικό ιστό μέσα στον οποίο εντάσσεται.

• Ο τίτλος της έκθεσης αποτελεί αναφορά στο βιβλίο του Georges Perec, Ζωή, Οδηγίες χρήσεως, (La vie mode d’emploi), Αθήνα, ‘Υψιλον / Βιβλία, 1991.

Πληροφορίες