Το 1821 στη Ζωγραφική

Στις 15 Σεπτεμβρίου του 1844 ο Πρωθυπουργός Ιωάννης Κωλέττης επισκέπτεται τους αδελφούς Γεώργιο και Φίλιππο Μαργαρίτη στο εργαστήριό τους, με σκοπό να τους παραγγείλει ένα αντίγραφο της «μεγαλογραφίας» του Καραϊσκάκη για το γραφείο του. Πίσω από την έκκλησή του προς τους Έλληνες καλλιτέχνες λανθάνει ένα πολιτικό και ιδεολογικό πρόγραμμα, που συνδέεται με τη χρήση και τη λειτουργία της ιστορικής ζωγραφικής αυτά τα κρίσιμα χρόνια: «Η ιστορία ημών θέλει γραφή. Θέλετε την γράψει και την εμψυχώσει διά των εικόνων σας. Οι ήρωές μας αποθνήσκουν και ματαίως τα τέκνα των θέλουν ζητεί επιπνοίας ηρωισμού και φιλοπατρίας εις το ήθος των. Εργασθήτε διότι η Ελλάς απαιτεί την ιστορικήν Πινακοθήκην της».

Στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος η τέχνη καλούνταν να διαδραματίσει έναν πολυσήμαντο ρόλο, πολιτικό, ιδεολογικό, και κυρίως εκπαιδευτικό: να διασώσει τη μνήμη των ηρώων, που με τους αγώνες και τις θυσίες τους χάρισαν στο έθνος την ελευθερία και την ανεξαρτησία μετά από μια μακραίωνη και οδυνηρή δουλεία. Οι ιερές μορφές των αγωνιστών και τα κατορθώματά τους προορίζονταν να γίνουν φάροι και οδηγοί φιλοπατρίας για τις μέλλουσες γενιές των Ελλήνων. Η ιστορική ζωγραφική όφειλε να λειτουργήσει ως ιδανικός χώρος συμφιλίωσης, εξαγνισμού και λήθης, μετά τους ολέθριους για το έθνος εμφύλιους σπαραγμούς, που κινδύνεψε να ματαιώσουν τον ύπατο σκοπό του Αγώνα, την απελευθέρωση του Γένους.

Στην επετειακή έκθεση με την οποία εγκαινιάζεται το νέο σύγχρονο κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης συγκεντρώσαμε τα πιο εμβληματικά έργα με θέματα αντλημένα από τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Όλα προέρχονται από τις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης, εκτός από τα δύο φιλελληνικά αριστουργήματα Ιταλών ζωγράφων, που παραχωρήθηκαν ευγενώς από το Ίδρυμα Αντώνιος Ε. Κομνηνός.