Θρησκευτικά θέματα στη νεοελληνική τέχνη. Ο Παρθένης και η ιερότητα της γραφής

Με αφορμή την επίσκεψη του Παναγιωτάτου Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως κ.κ. Βαρθολομαίου στη Χίο και μετά από αίτημα του Ιδρύματος Μαρία Τσάκος Διεθνές Κέντρο Έρευνας και Παράδοσης, η Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου διοργάνωσε την έκθεση «Θρησκευτικά θέματα στη νεοελληνική τέχνη. Ο Παρθένης και η ιερότητα της γραφής» με έργα από τις συλλογές της.
Ως εισαγωγή και πρόλογος, δύο έργα θέτουν το κύριο σκεπτικό: την αναζήτηση του φωτός ως λύτρωση, την αφήγηση του φωτός ως εικόνα. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ενώ ζωγραφίζει την Παναγία με το βρέφος, έργο αγνώστου καλλιτέχνη του 18^ου αιώνα συνομιλεί με το δραματικό γλυπτό του Χρήστου Καπράλου Pietà. Τα έργα συνυπάρχουν με τις δύο πρώτες μελέτες για την εκκλησιαστική ζωγραφική από τον Διονύσιο εκ Φουρνά (περ. 1670-1746) και τον Παναγιώτη Δοξαρά (1662-1729).

Η έκθεση οργανώνεται στις ακόλουθες τρεις ενότητες:

Α. Η έννοια του τόπου όπου ριζώνει το ιερό. Αγία Σοφία, Άγιον Όρος, Μυστράς, Μετέωρα καταγράφονται στα έργα των Κωνσταντίνου Παρθένη (1878/79-1967), Μάριου Σπηλιόπουλου (1957), Γιώργου Σικελιώτη (1917-1984), Σπύρου Παπαλουκά (1892-1957), Αγήνορα Αστεριάδη (1898-1977) αποδίδοντας το συναίσθημα και την έννοια του καθαγιασμένου.

Β. Η ενότητα με έργα που ιστορούν το βίο του Χριστού. Κεντρικός άξονας είναι τα δώδεκα έργα του Κωνσταντίνου Παρθένη από τον ναό του Αγίου Αλεξάνδρου που εκτίθενται για πρώτη φορά. Η αφήγηση ολοκληρώνεται με την μεταβυζαντινή γραφή αγνώστου ζωγράφου του 17^ου αιώνα, την αυστηρότητα της ζωγραφικής του Φώτη Κόντογλου (1896-1965), τους πειραματισμούς του Παρθένη και του Εμμανουήλ Ζέπου (1905-1995) με γραφές της μοντερνικότητας και την αφαιρετική δραματικότητα του Κώστα Τσόκλη (1930).

Γ. Η ενότητα με κεντρικό θέμα τον Ευαγγελισμό και την Παναγία με το βρέφος. Με αφορμή την πραγμάτωση του θεϊκού και με πυρήνα το πρώτο σχεδίασμα με λάδι του έργου Ευαγγελισμός, 1907-1911 από τον Κωνσταντίνο Παρθένη, ο θεατής έχει την ευκαιρία να δει, να μελετήσει, να συγκρίνει τον τρόπο που εικονίζονται η Παναγία και το βρέφος σε ένα εξαιρετικά σύντομο αλλά περιεκτικό πανόραμα της νεοελληνικής ζωγραφικής. Ξεκινώντας από τον 18^ο αιώνα και φτάνοντας μέχρι τη δεκαετία του 1960, παρουσιάζονται οι ζωγραφικές εκδοχές των επτανησίων Παναγιώτη Δοξαρά και Γεράσιμου Πιτζαμάνου (1787-1825), η επιβλητική γραφή του Νικόλαου Γύζη (1842-1901), η λιτή όσο και πλούσια γραφή του Παρθένη, η μελέτη της παράδοσης στο ψηφιδωτό της Μπάτα-Βαλαώρα (1947) και το σχεδίασμα του Κωνσταντίνου Αρτέμη (1878-1972).

Η έκθεση είναι μία πρώτη ευκαιρία για το κοινό της Χίου να βρεθεί κοντά σε σημαντικά έργα της νεοελληνικής τέχνης και να ξεκινήσει ένα γόνιμο διάλογο σχετικά με την έννοια της ζωγραφικής, της τέχνης, του ιερού.

Συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο και εκπαιδευτικό τρίπτυχο έντυπο που σχεδιάστηκε από τον Θανάση Σπηλιόπουλο, απευθύνεται στους μαθητές του γυμνασίου και του λυκείου και έχει στόχο την κατανόηση των διαφορετικών εικαστικών γραφών.

Επιμέλεια έκθεσης
Ζίνα Καλούδη
Επιμελήτρια ΕΠΜΑΣ

Χορηγός
Ίδρυμα Μαρία Τσάκος Διεθνές Κέντρο Έρευνας και Παράδοσης

Ίδρυμα Μαρία Τσάκος Διεθνές Κέντρο Έρευνας και Παράδοσης
Μιχαήλ Λιβανού 51
82100 Χίος

Ώρες λειτουργίας Δευτέρα-Παρασκευή 9.00 – 15.00, Κυριακή 10.00 – 15.00