Στα άδυτα της Εθνικής Πινακοθήκης – Άγνωστοι θησαυροί από τις συλλογές της – Μεταπολεμική και Σύγχρονη τέχνη

Η ενότητα των έργων μεταπολεμικής και σύγχρονης τέχνης από το σύνολο των συλλογών του Μουσείου παρουσιάζεται ως ανεξάρτητη ενότητα της έκθεσης “Στα άδυτα της Εθνικής Πινακοθήκης – Άγνωστοι θησαυροί από τις συλλογές της”, σε μια ξεχωριστή έκθεση στην Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδί.
Οι ενότητες της έκθεσης αναπτύσσονται ως εξής : Αφαίρεση από τις δεκαετίες του 1950-1960, Νέες Τάσεις του 1970-1980 μέχρι τις Εγκαταστάσεις του 1990-2000, Παραστατικές Εκφράσεις 1960-2000.

Η περιήγηση στην έκθεση ξεκινά με την παρουσίαση των κλασικών της αφαίρεσης. Η αφαίρεση στην Ελλάδα κάνει την εμφάνισή της γύρω στο 1950, ενώ το 1960, η επιβολή της είναι καθολική, κατακλύζοντας όλη την καλλιτεχνική δημιουργία. Η νέα αυτή τέχνη, με την ιδιαίτερη γραφή και την πρωτότυπη γλώσσα, προσφέρει μία ελευθερία απομάκρυνσης από το αντικείμενο και τις συμβάσεις του. Οι καλλιτέχνες της γενιάς του 1950 και 1960 αποτελούν τους πιο δυναμικούς και ένθερμους υποστηρικτές της νέας αυτής τάσης. Τα δύο κυρίαρχα ρεύματα που καθόρισαν τους Έλληνες καλλιτέχνες είναι ο Αφηρημένος εξπρεσιονισμός και το Action Painting της Αμερικής, καθώς και ο Tachisme και το Informel της Ευρώπης.
Καλλιτέχνες της ενότητας αυτής είναι οι Γιώργος Βακαλό, Ντίκος Βυζάντιος, Γιάννης Γαΐτης, Χρίστος Καράς, Δημοσθένης Κοκκινίδης, Αλέκος Κοντόπουλος, Χρήστος Λεφάκης, Γιάννης Μαλτέζος, Κοσμάς Ξενάκης, Μάριος Πράσινος, Γιάννης Σπυρόπουλος, Θεόδωρος Στάμος, Θάνος Τσίγκος, Κώστας Τσόκλης.
Στην έκθεση επίσης περιλαμβάνεται μια μικρή, αναδρομικού χαρακτήρα παρουσίαση όλης της εξέλιξης της δημιουργίας του πρωτοποριακού καλλιτέχνη Δανιήλ (Παναγόπουλου) (1924-2008).

Σημαντικοί καλλιτέχνες, με διαφορετικές αφετηρίες, καλλιτεχνικές πορείες και αισθητικές προσεγγίσεις δίνουν έργα με ιδιαίτερες, προσωπικές εκδοχές νέων αντιλήψεων, του μινιμαλισμού, της γεωμετρίας, του κονστρουκτιβισμού, της εννοιολογικής τέχνης, της τέχνης που ακουμπά στη βιομηχανική παραγωγή, στην τεχνολογία και τον δομημένο χώρο, με ζωγραφική, ανάγλυφα και κατασκευές. Μέσα από τα έργα αυτά έχουμε την δυνατότητα να παρακολουθήσουμε την πορεία της σύγχρονης ελληνικής τέχνης από την αφαίρεση, στις νέες τάσεις και τις εγκαταστάσεις.
Οι καλλιτέχνες της ενότητας αυτής είναι οι Γιάννης Αδαμάκος, Αλέξης Ακριθάκης, Ειρήνη Απέργη, Γιώργος Γκολφίνος, Βαγγέλης Δημητρέας, Γιώργος Διβάρης, Νανά Ησαΐα, Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, Σταύρος Ιωάννου, Νίκη Καναγκίνη, Κώστας Καραχάλιος, Μιχάλης Κατζουράκης, Νίκος Κεσσανλής, Στάθης Λογοθέτης, Γιάννης Μίχας, Ιάσονας Μολφέσης, Κυριάκος Μορταράκος, Σταύρος Μπονάτσος, Γιάννης Μπουτέας, Μπία Ντάβου, Παντελής Ξαγοράρης, Κωνσταντίνος Ξενάκης, Παύλος (Διονυσόπουλος), Δημήτρης Περδικίδης, Μανώλης Πολυμέρης, Δημήτρης Σακελλίων, Νίκος Σαχίνης, Άγγελος Σκούρτης, Βασίλης Σκυλάκος, Μάριος Σπηλιόπουλος, Γιώργος Τούγιας, Γιώργος Τσακίρης, Γιάννης Χαΐνης, Τάσος Χριστάκης, Τζων Χριστοφόρου.

Από τους καλλιτέχνες που ασχολήθηκαν κυρίως με την παραστατική ζωγραφική επίσης έχουμε αντιπροσωπευτικά και ενδιαφέροντα παραδείγματα.
Καλλιτέχνες της ενότητας αυτής είναι οι Γιώργος Βακιρτζής, Μαριλίτσα Βλαχάκη, Άλκης Γκίνης, Στέφανος Δασκαλάκης, Κυριάκος Κατζουράκης, Μιχάλης Μανουσάκης, Ξενοφών Μπήτσικας, Χρήστος Μποκόρος, Χρόνης Μπότσογλου, Δημήτρης Μυταράς, Γιώργος Ρόρρης, Εδουάρδος Σακαγιάν, Ξενής Σαχίνης, Σωτήρης Σόρογκας, Παναγιώτης Τέτσης, Αλέκος Φασιανός, Γιάννης Ψυχοπαίδης.

Οι καλλιτέχνες της έκθεσης είναι και παλαιότεροι, αλλά κυρίως προέρχονται από τη γενιά του 1950 και του 1960 και μέχρι νεότερους της γενιάς του 1990. Υπάρχουν πολλοί, καλοί και γνωστοί καλλιτέχνες και άλλοι αξιόλογοι και λιγότερο προβεβλημένοι, ή σημαντικοί και άγνωστοι με αξιόλογα και ενδιαφέροντα έργα. Η έκθεση παρουσιάζει την εξέλιξη της ελληνικής τέχνης από τις δύο στις τρείς διαστάσεις, με έργα ζωγραφικής, μικτές τεχνικές, αλλά και ανάγλυφα, κατασκευές, ηλεκτρικά κουτιά, εγκαταστάσεις, περιβάλλοντα και το πρώτο και μοναδικό έργο της συλλογής με monitor και video.

Μέσα από την επιλογή των έργων και την δειγματοληπτική παρουσίαση της μεγάλης αυτής συλλογής επιχειρείται ένα αντιπροσωπευτικό πέρασμα από βασικούς σταθμούς, αλλά και άγνωστες πτυχές της μεταπολεμικής, σύγχρονης δημιουργίας μέχρι σήμερα. Ο πλούτος και η ποικιλία της συλλογής επιτρέπει μια περιήγηση στην πολυμορφία της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, μέσα από σημαντικά έργα, με κορυφώσεις, δυνατές παρουσίες, εκπλήξεις και την ανάδειξη της συνθήκης της διαφορετικότητας.

Τα γλυπτά που παρουσιάζονται στην έκθεση “Στα άδυτα της Εθνικής Πινακοθήκης. Άγνωστοι θησαυροί από τις συλλογές της” προέρχονται από τον 19ο, κυρίως όμως από τον 20ό αιώνα και αποτυπώνουν τις πιο χαρακτηριστικές τάσεις, συμπληρώνοντας έτσι την εικόνα και της νεοελληνικής γλυπτικής και της πλούσιας συλλογής του μουσείου. Επελέγησαν ως χαρακτηριστικά έργα συγκεκριμένων καλλιτεχνών ή δημιουργικών περιόδων, τα οποία, σε ορισμένες περιπτώσεις, αποκαλύπτουν μια λιγότερο γνωστή, αλλά ενδιαφέρουσα πλευρά της δημιουργίας τους. Επελέγησαν επίσης σε μια προσπάθεια να καταδειχθούν οι τάσεις της γλυπτικής ανά δεκαετία, στο πλαίσιο που αυτό είναι δυνατό με γλυπτά που δεν παρουσιάζονται στις μόνιμες εκθέσεις, σε μια παράλληλη παρουσίαση με τη ζωγραφική. Έτσι, προσφέρουν την ευκαιρία για ενδιαφέρουσες συγκρίσεις τόσο μεταξύ των ίδιων των γλυπτών όσο και μεταξύ γλυπτών και ζωγράφων.

Τα γλυπτά που εκτίθενται στην Εθνική Γλυπτοθήκη προέρχονται από την περίοδο 1950-1985 και αποτελούν συνέχεια των έργων που εκτίθενται στο κεντρικό κτήριο. Με επίκεντρο – στην πλειονότητά τους – την ανθρώπινη μορφή, καταγράφουν τη σταδιακή μετάβαση από τη ρεαλιστική απόδοση, που χαρακτήριζε τις προηγούμενες δεκαετίες, στην πιο αφαιρετική προσέγγισή της, η οποία οδήγησε ορισμένους καλλιτέχνες στην αφαίρεση. Παράλληλα, καταγράφουν την ποικιλομορφία που χαρακτηρίζει τη γλυπτική από τη δεκαετία του ’60 και εξής με τη συνύπαρξη παραστατικών και ανεικονικών συνθέσεων.

Επιμέλεια της έκθεσης Μεταπολεμικής και Σύγχρονης Τέχνης
Δρ. Λίνα Τσίκουτα-Δεϊμέζη
Επιμελήτρια της ΕΠΜΑΣ

Επιμέλεια της έκθεσης Γλυπτικής
Δρ Τώνια Γιαννουδάκη
Άρτεμις Ζερβού
Επιμελήτριες της ΕΠΜΑΣ