Ρωσική Πρωτοπορία (1910-1930). Η συλλογή Γ. Κωστάκη

H ρωσική πρωτοπορία αναπτύσσεται μέσα στο ιστορικό πλαίσιο και το ιδεολογικό κλίμα που προετοίμασαν τη Ρωσική Επανάσταση.

Ο Ρεγιονισμός και ο Κυβοφουτουρισμός κυριάρχησαν στη ρωσική σκηνή στα πρώτα χρόνια μετά το 1910. Αργότερα, γύρω στο 1915, επιβάλλονται τα δυο μεγάλα ρεύματα του Σουπρεματισμού και του Κονστρουκτιβισμού, παράλληλα με άλλες αφαιρετικές τάσεις.

Η ρωσική πρωτοπορία κατέχει σήμερα περίοπτη θέση στην ιστορία της τέχνης του 20ού αιώνα. Η Συλλογή Κωστάκη και ο ίδιος ο συλλέκτης διαδραμάτισαν αποφασιστικό ρόλο στη βαθύτερη γνώση και στην ιστορική καθιέρωση της ρωσικής πρωτοπορίας. Η Συλλογή Κωστάκη παρουσιάστηκε στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, αποσπώντας θριαμβευτικές κριτικές στον διεθνή τύπο.

Ο Γεώργιος Κωστάκης (1913-1990) γεννήθηκε στη Ρωσία από εύπορους γονείς και διατήρησε την ελληνική υπηκοότητα. Με το πλεονέκτημα ενός μισθού σε σκληρό νόμισμα στη καναδική πρεσβεία όπου υπηρετούσε, ο Κωστάκης άρχισε να συλλέγει έργα της ρωσικής πρωτοπορίας το 1946. Η Συλλογή Κωστάκη έφτασε γρήγορα σε μοναδικό πλούτο, μέγεθος και σημασία.

Όταν τελικά ο Κωστάκης αποφάσισε να φύγει με την οικογένειά του από τη Μόσχα το 1977, άφησε το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής του στην Πινακοθήκη Τρετιακόφ. Τα πιο χαρακτηριστικά έργα απ’ αυτή τη δωρεά ήρθαν από τη Μόσχα για να προστεθούν στα έργα που πήρε φεύγοντας μαζί του ο Κωστάκης. Η Ελλάδα άργησε να τιμήσει τον μεγάλο Έλληνα συλλέκτη. Γι’ αυτό εκπλήρωσε το χρέος της με μια μεγαλειώδη έκθεση που ξεπέρασε σε μέγεθος και σημασία κάθε άλλη παρουσίαση της συλλογής σ’ ολόκληρο τον κόσμο.

Στην έκθεση παρουσιάστηκαν 568 αντικείμενα (πίνακες, γλυπτά, σχέδια, κατασκευές, εφηρμοσμένες τέχνες).
Η έκθεση συνοργανώθηκε από την Εθνική Πινακοθήκη και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Δελφών.

Επιστημονική επιμέλεια
Άννα Καφέτση 
Επιμελήτρια της ΕΠΜΑΣ

Χορηγοί: ΥΠ.ΠΟ, ΙΟΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, E.O.T., Εθνική Κτηματική Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε., EUROBANK, STANDESIT