Από 08.10.2001 έως 10.12.2001
Εμβληματική μορφή του νεότερου ελληνισμού, ο Νικόλαος Γύζης δεν έπαψε να θαυμάζεται και να συγκινεί. Η ζωή, η προσωπικότητα και το έργο του Γύζη συμπυκνώνουν συμβολικές αξίες που τον ανάγουν σε εθνικό πρότυπο υπέρβασης.
Το νησιωτόπουλο από την Τήνο, που μπαίνει μελλέφηβος στο Σχολείο των Τεχνών, δεν αργεί να διακριθεί «αεί αριστεύων». Στην Ακαδημία του Μονάχου, όπου φοιτά από το 1865, με υποτροφία του Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας της Τήνου, η φιλομάθεια, το ταλέντο και η εργατικότητά του αναγνωρίζονται γρήγορα από τους Γερμανούς δασκάλους και ομοτέχνους του και του εξασφαλίζουν περίοπτη θέση στους καλλιτεχνικούς κύκλους της βαυαρικής πρωτεύουσας.
Η πρόοδός του δεν περιορίζεται στο αντικείμενο των σπουδών του. Διαβάζει, μορφώνεται, συμμετέχει με έργα του στις μεγάλες εκθέσεις στη Γερμανία, στην Ελλάδα αλλά και σε διεθνείς διοργανώσεις, διακρίνεται, βραβεύεται και τελικά επιβραβεύεται με την έδρα της Ακαδημίας του Μονάχου (1888).
Ο Γύζης κατακτά γρήγορα την τεχνική αρτιότητα ενός ώριμου ακαδημαϊκού ζωγράφου, για να την υπερβεί, προχωρώντας στο προσωπικό του ιδίωμα. Η πρώτη επιστροφή του στην Ελλάδα (1872-74), το προσκύνημα στην Ανατολή, με τον ομότεχνο συντοπίτη και φίλο του Νικηφόρο Λύτρα, επιταχύνουν αυτή τη μετάβαση από την πρώιμη ακαδημαϊκή περίοδο του ζωγράφου, με τα έντονα βαυαρικά στοιχεία, σ’ ένα ύφος «ελληνικότερο», εμπλουτισμένο με νέο ζωγραφικό παλμό.
Τα θέματά του αντλούνται τώρα ολοένα και πιο συχνά από τα ήθη, τα έθιμα και τα πάθη του ελληνικού λαού. Οι ηθογραφικές συνθέσεις του αποκαλύπτουν σπάνιες σκηνοθετικές, σκηνογραφικές και ψυχογραφικές ικανότητες. Ένας ζωικός παλμός διατρέχει τις εικόνες του, που οφείλεται, όχι μόνο στις σκηνοθετικές αρετές του αλλά, κυρίως, στην ορμή, τη νευρώδη ζωτικότητα της γραφής του.
Πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωγραφική του Γύζη διαδραματίζει τώρα το φως, που ιεραρχεί την αφήγηση και ρυθμίζει τις χρωματικές εντάσεις.
Μετά την επιστροφή του στο Μόναχο, όπου έμελλε να εγκατασταθεί οριστικά, ο Γύζης αρχίζει να συνδιαλέγεται με το κίνημα του Συμβολισμού. Το ρεύμα αυτό ταίριαζε με την ποιητική προδιάθεση και την τρυφερή ψυχή του Γύζη. Τα συμβολιστικά έργα του Γύζη απελευθερώνουν τη γραφή του, που γίνεται τώρα πιο αφαιρετική, πιο νευρώδης, πιο χειρονομιακή, πιο «μοντέρνα».
Επιμέλεια έκθεσης
Δρ. Νέλλη Μισιρλή
Διευθύντρια Συλλογών και Μουσειολογικού Προγραμματισμού της ΕΠΜΑΣ
Χορηγός: ΔΕΛΤΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ Α.Ε.
