Το λιμάνι της Καλαμάτας, 1911

Το “Λιμάνι της Καλαμάτας” μας εισάγει στην ποιητική και λυρική ατμόσφαιρα της ζωγραφικής του Παρθένη. Τι βλέπουμε σε αυτό τον πίνακα; Μια προκυμαία με παγκάκια, όπου στην άκρη της υψώνεται ένας κόκκινος φάρος. Ένα ιστιοφόρο με ανοικτά πανιά, βαμμένα κίτρινα. Ένα μενεξελί βουνό στο βάθος και έναν ουρανό με ανάρια σύννεφα, όπου ξαναβρίσκουμε, σε αχνότερους τόνους, τα χρώματα της θάλασσας και του βουνού. Όλο το έργο έχει ζωγραφιστεί ανάλαφρα, αφήνοντας αναπνοές ανάμεσα στα χρωματικά πεδία. Η αρμονία των χρωμάτων βασίζεται στο διάλογο ανάμεσα στα μπλε-μοβ και τα κίτρινα-πορτοκαλιά. Είναι, δηλαδή, ένας διάλογος ανάμεσα σε ψυχρά και θερμά και σε συμπληρωματικά χρώματα. Η σύνθεση στηρίζεται στη μεγάλη οριζόντιο της θάλασσας, στην κάθετο του φάρου και στη διαγώνιο της προκυμαίας. Το πλησίστιο καράβι με τα ανοικτά πανιά εξισορροπεί το βάρος των στοιχείων, που αλλιώς θα έγερναν προς τα δεξιά.

Παρόλο που η προκυμαία έχει σχεδιαστεί προοπτικά, στην πραγματικότητα η εικόνα δεν έχει βάθος. Αυτό συμβαίνει, γιατί δεν υπάρχει αυτό που οι παλιοί ζωγράφοι ονόμαζαν “”ατμοσφαιρική προοπτική””. Με άλλα λόγια, τα πιο απομακρυσμένα πράγματα –η μακρινή προβλήτα, τα βουνά– δεν έχουν ζωγραφιστεί με πιο αχνά χρώματα, για να υποβάλουν την αίσθηση της απόστασης. Στη μοντέρνα ζωγραφική ο καλλιτέχνης προσπαθεί να κρατήσει την εικόνα στο επίπεδο του καμβά, αποφεύγοντας την ψευδαίσθηση της τρίτης διάστασης. “